ಶ್ವಾಮಿ ಧೇವನೆ ಲೋಕ ಫಾಲನೆ..

ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯೆಂದರೆ ಶ್ರದ್ಧೆ, ಭಕ್ತಿ, ಸಮರ್ಪಣಾ ಮನೋಭಾವ ಅನಾವರಣಗೊಳ್ಳುವ, ಸಾಕಾರಗೊಳ್ಳುವ ಸಮಯ ಎಂಬುದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಲ್ಪನೆ. ಬಹಳಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಇದು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಜಾಗೃತಗೊಳಿಸುವ, ಏಕಾಗೃತೆ ಸಾಧಿಸುವ, ದೇವರೊಂದಿಗೆ ಸಂಭಾಷಿಸುವ, ಶಾಂತಗೊಳ್ಳುವ/ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಿಯೆ. ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಎಂದಾಕ್ಷಣ ಮನದಲ್ಲಿ ಮೂಡುವುದು ಗಂಭೀರ, ದೈವೀಕ ಭಕ್ತಿ ಭಾವ.
 ಅದು ಸರಿ. ನಿಜಕ್ಕೂ ಇದು ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಜಟಿಲ, ಬಿಗುವಿನ, ಗಾಂಭೀರ್ಯದ ಅನುಭವವೇ? ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗೆ ಲಘುವಾದ, ತಿಳಿಯಾದ, ಮುಸ್ಸಂಜೆಯ ತಂಗಾಳಿಯಂಥ ಕಚಗುಳಿಯ ಆಯಾಮ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೇ? ಪ್ರತಿ ಮನೆಯ ಕಿರು ಕೋಣೆಯ ಖಾಸಗೀತನದಲ್ಲಿ, ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ, ಆತಂಕದ, ಅಗತ್ಯದ ಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹಳ್ಳಿ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆವ  ಸಾಮೂಹಿಕ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಲ್ಲಿ ಶ್ರಧ್ಧೆ ಭಕ್ತಿಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರಭಸದಿಂದ ಹರಿಯುವುದು ಸರಸಮಯ ಹಾಸ್ಯ ರಸವೇ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಜೀವನದ ಮೊದಲೈದು ವರ್ಷಗಳನ್ನು ಹಳ್ಳಿ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ನನಗೆ ಇದರ ಫಸ್ಟ್ ಹ್ಯಾಂಡ್ ಅನುಭವವಿದೆ. 
ಬೆಳಗಿನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆಗಷ್ಟೇ ಮನೆಯಿಂದ ತಾಜಾ ಬಂದಿರುತ್ತಿದ್ದ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ತುಂಟತನದ ಕೋಷಂಟ್ ತಾರಕದಲ್ಲಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಾದರೆ ಮುಂದಿರುವವರ ಜಡೆ ಜಗ್ಗುವುದು, ರಿಬ್ಬನ್ ಬಿಚ್ಚುವುದು, ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು ಮುಂದಿರುವವರ ಚಡ್ಡಿ ಎಳೆಯುವುದು, ಬಿಳಿ ಅಂಗಿಯ ಬೆನ್ನಿನ ಮೇಲೆ ಧೂಳಿನ ಕೆಂಪು ಕೈ ಅಚ್ಚು ಒತ್ತುವುದು.... ಮಾಮೂಲು. ಇವೆಲ್ಲ ಇನ್ನೂ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗೆ ಮುನ್ನ ಎಲ್ಲ ಬಂದು ಜಮೆಗೊಳ್ಳುವಾಗಿನ ಕಾರುಬಾರುಗಳು. ಆಮೇಲೆ ಮಾಸ್ತರು ಬಂದು ಒಂದೆರಡು ಮಕ್ಕಳ ಬೆನ್ನು ಬೆಚ್ಚಗೆ ಮಾಡಿದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಆರಂಭ... 
ಭಾರಥಾಂಭೆಯೇ ಝನಿಸಿ ನಿನ್ನೊಳು ಧನ್ಯನಾಧೆನು ಧೇವಿಯೇ 
ನಿನ್ನ ಫ್ರೇಮಧಿ ಭೆಳೆದ ಝೀವವು ಮಾನ್ಯವಾಧುಧು ಥಾಯಿಯೇ ......." 
ಎಲ್ಲೆಡೆಯಿಂದ ಹೊಡೆದು ಹೊಡೆದು, ಕೂಗಿ ಕಿರುಚಿ ಹಾಡುವ(?) ಕಂಠಗಳು.ಹಾಗಂತ ಈ ಹಾಡುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಬರೆದು ತೋರಿಸಿ ಎಂದು ಯಾರಾದರೂ ಹೇಳಿದ್ದರೆ ಬಹುಷಃ ಎಲ್ಲ ಮಕ್ಕಳೂ ಸರಿಯಾಗಿಯೇ ಅಂದರೆ "ಭಾರತಾಂಬೆಯೇ ಜನಿಸಿ ನಿನ್ನೊಳು ಧನ್ಯನಾದೆನು ದೇವಿಯೇ...." ಎಂದೇ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದರೇನೋ. ಆದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಎಂಬ ರೂಪ ನೀಡಿ, ಪ್ರಾಣ ತುಂಬಿ ಹಾಡಬೇಕು ಎಂದು ಹಿರಿಯರು ಆದೇಶಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ, ಅದನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಜಾಸ್ತಿಯೇ ಪಾಲಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮಕ್ಕಳು "ಬರೀ ಪ್ರಾಣವೇಕೆ,  ಮಹಾಪ್ರಾಣವನ್ನೇ ತುಂಬೋಣ" ಎಂದು ಅತ್ಯುತ್ಸಾಹದಿಂದ ಹಾಡಿ(?) ಅದಕ್ಕೊಂದು ಉಗ್ರ ಸ್ವರೂಪ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಾಗಾಗಿ.. 
"ಸ್ವಾಮಿ ಧೇವನೆ ಲೋಕ ಫಾಲನೆ ಥೇನ ಮೋಸ್ತು ನಮೋಸ್ತುಥೆ 
ಫ್ರೇಮದಿಂದಲಿ ನೋಢು ನಮ್ಮನು ಥೇನ ಮೋಸ್ತು ನಮೋಸ್ತುಥೆ" 
ಎಂದು ಹೊಡೆದು ಹೊಡೆದು, ಪದಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೋ ಒಡೆದು ಉಚ್ಛರಿಸಿಯೇ ನಾವೆಲ್ಲ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದುದು. ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ತಾರಕಕ್ಕೇರಿದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರ ಆಂಗಿಕ ಭಾವವನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಹಾಡಿನ ಯಾವೊಂದು ಶಬ್ದ, ಆಶಯವೂ ಹಾಡುವವರ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಫಲಿಸದು, ಅಲ್ಲಿರುವುದು ಒಂದೇ- ಎಲ್ಲಿ ಮಾಸ್ತರರ/ಅಕ್ಕೋರ ಕಣ್ಣು ತಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು, ಸರಿಯಾಗಿ ಹಾಡಿಲ್ಲ ಎಂದು ಕಿವಿ ಹಿಂಡುತ್ತಾರೋ ಎಂಬ ದಿಗಿಲು ಮಾತ್ರ. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಬಾಯನ್ನಷ್ಟೇ ಗರಿಷ್ಠ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಲ್ಲಿ ತೆರೆದು ಮುಚ್ಚುತ್ತ, ಸ್ವರಸಂಭ್ರಮವನ್ನು ಮುಗಿಲು ಮುಟ್ಟಿಸುವ ಧಾವಂತ ಆ ಮುಗ್ಧ ಮುಖಗಳಲ್ಲಿ. 
ಅತ್ತ ಒಂದೆಡೆ ಕಂಠಶೋಷಣೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೆ ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಕೈಗಳಿಗೂ ಭಾರಿ ಕೆಲಸ. ಹಾಡು ತಾರಕಕ್ಕೇರುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಅವಕ್ಕೂ ವಿಚಿತ್ರ ತುಮುಲ. ತಡೆದುಕೊಳ್ಳಲಾರದ ಕೈ ತನ್ನೊಡೆಯನ ಚಡ್ಡಿಯ, ಒಡತಿಯದ್ದಾದರೆ ಲಂಗದ ಚುಂಗನ್ನು ಜಗ್ಗಿ, ಜಗ್ಗಿ ಸ್ವರಭಾರವನ್ನು ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್ ಮಾಡಲು ತಿಣುಕಾಡುತ್ತದೆ. ಇತ್ತ ಅಷ್ಟೂ ಜೊತೆ ಕಾಲುಗಳು ನೆಲಕ್ಕೆ ಬೆಸುಗೆ ಹಾಕಿದಂತಿದ್ದರೆ, ದೇಹದ ಮೇಲರ್ಧ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ತಲೆಗಳು ಒಳ್ಳೆ ಫಲಭರಿತ ಎತ್ತರೆತ್ತರದ ತೆಂಗಿನಮರಗಳು ಸುಳಿಗಾಳಿಗೆ ಅತ್ತಿತ್ತ ತೊನೆದಾಡುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹಿಂದಕ್ಕೂ, ಮುಂದಕ್ಕೂ ಹೊಯ್ದಾಡುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಹಾಡು ಅಡಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ತೊನೆದಾಟವೂ ಸ್ತಬ್ಧ. ನಮ್ಮೂರಿನ ಕನ್ನಡ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಾನೂ ಎಲ್ಲರಂತೆ ಈ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ರಸ ಲಹರಿಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದೆ. 
ಈ ತೊನೆದಾಟ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಷ್ಟೇ ಸೀಮಿತವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಸಾಯಂಕಾಲ "ಬಾಯಿಪಟ್ಟೆ" (ಬಾಯಿಪಾಠ) ಹೇಳುವಾಗಲೂ "ಒಂದೊಂದ್ಲ್ ಒಂದ, ಒಂದ್ಯೆರಡ್ಲ ಎರಡ" ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಪಿಕಪ್ ಆಗುತ್ತಿದ್ದ ಹೊಯ್ದಾಟ "ಒಂದ್ ಹತ್ಲ್ ಹತ್ತ" ಎಂಬಲ್ಲಿ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ವಿರಾಮ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು. ಮತ್ತೆ ಬ್ರೇಕ್ ಕೇ ಬಾದ್ "ಎರಡೊಂದ್ಲ್ ಎರಡ..." ಆರಂಭವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಹೆಣ್ಣು/ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು, ಒಂದನೆತ್ತಿ/ಎರಡನೆತ್ತಿ ಎಂಬೆಲ್ಲ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿಂತಿರುತ್ತಿದ್ದ ಉದ್ದುದ್ದ ಸಾಲುಗಳು ಅವೆಲ್ಲ ಭೇದ ಮರೆತು ಒಮ್ಮತದಿಂದ ಹಿಂದಕ್ಕೂ ಮುಂದಕ್ಕೂ ಗಾಳಿ ಗುದ್ದಲಾರಂಭಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. "ಪ್ರಭವ, ವಿಭವ..." ದಂಥ ಉದ್ದುದ್ದ ಬಾಯಿಪಾಠವಂತೂ ತೊನೆದಾಟದ ಸಮಸ್ತ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತಿತ್ತು. 
ಇರಲಿ, ಮತ್ತೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯ ವಿಷಯ/ವಿಲಾಸಕ್ಕೆ ಬರೋಣ. ಮುಂದೆ ಜವಾಹರ ನವೋದಯ ವಿದ್ಯಾಲಯ ಸೇರಿದ ಮೇಲೆ ಅದರ ಭಾವ ಏನಿರಬೇಕು ಎಂಬುದು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬಂತು ನನಗೆ. ಆದರೂ ಹಳ್ಳಿ ಶಾಲೆಗಳಿಗಿಂತ ಆ ಕೇಂದ್ರೀಯ ವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯ ದನಿ, ಭಾಷೆ ಬೇರೆಯಿದ್ದವೆ ಹೊರತು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿನ ತುಂಟಾಟಗಳಲ್ಲ. ಇಲ್ಲೂ ಅದೇ ಅಂಗಿ ಜಗ್ಗುವುದು, ಜಡೆ ಎಳೆಯುವುದು, ಮುಂದಿರುವವರ ಅಂಗಿಯೊಳಗೆ ಕಲ್ಲು ಹರಳು ತೂರಿಸುವುದು..... ಎಲ್ಲ ಎಂದಿನಂತೆ. ದೈಹಿಕ ಶಿಕ್ಷಕರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿ ಬಿದ್ದರೆ ಮಂಡಿಯೂರಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವ, ಸಭೆಯ ಸುತ್ತ ಮೊಣಕೈ ಊರುತ್ತ ತೆವಳುವ "ಮರ್ಯಾದೆ" ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುತ್ತಿದ್ದುದು ಮಾತ್ರ ವಿಶೇಷ. 
ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗಾದೆಮಾತನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ಹೇಳುವುದು, ವಾರ್ತೆಗಳನ್ನು ಓದುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ರೂಢಿ. ಶಾಲೆಯ ಹಿರಿಯ ತರಗತಿಗಳ ಮಕ್ಕಳು ಪಾಳಿಯ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಇವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದುಂಟು. ಮಾರನೆ ದಿನ ಪಾಳಿ ಇರುವವರು ಹಿಂದಿನ ದಿನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಎದ್ದು ಬಿದ್ದು ಹಳೆ ಪುಸ್ತಕ ಹುಡುಕಿ ಗಾದೆ ಆಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವುದೇನು, ಉರು ಹೊಡೆಯುವುದೇನು, ಆಯಾ ಗಾದೆಗಳನ್ನು ಆ ಮಕ್ಕಳ ತಲೆಯ ಮೇಲೆಯೇ ಮೊಟಕಿ ಮನೆಯ ಹಿರಿಯರು ಮಜಾ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದೇನು... "ಗಿಡವಾಗಿ ಬಗ್ಗದ್ದು ಮರವಾಗಿ ಬಗ್ಗೀತೇ, ಕುಳಿತು ಉಂಡರೆ ಕುಡಿಕೆ ಹೊನ್ನು ಸಾಲದು, ಆಳಾಗಿ ದುಡಿ; ಅರಸನಾಗಿ ಉಣ್ಣು"-ವಂಥವನ್ನು ಹಿರಿಯರ ಎದುರು ಹೇಳತೊಡಗಿದರೆ ಮೂಲೆಲಿ ಮಲಗಿದ್ದ ಮಾರಿಯನ್ನು ಮೈ ಮೇಲೆ ಎಳಕೊಂಡ ಹಾಗೆ ಆಗುತ್ತಿದ್ದುದು ಖರೆ! 
ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಉರು ಹೊಡೆದು ಗಾದೆ ವಿಸ್ತಾರದ ಒಂದೊಂದು ಅಕ್ಷರವನ್ನೂ ಮರೆಯದೇ ನೆನಪಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗೆ ತುಂಬಿ ಬೀಗ ಜಡಿದುಕೊಂಡು ಬಂದ ಮಕ್ಕಳು ಮಾರನೇ ದಿನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಅದರ ಕೀಲಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಟಠಡಢಣ, ತಥದಧನ ಎಂದು ತಡಬಡಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದುದೂ ಅಷ್ಟೇ ಖರೆ. 
ಇನ್ನು ವಾರ್ತೆ ಓದುವವರ ಖದರೇ ಬೇರೆ. ಆ ದಿನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಿಂತ ಮುಂಚಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ವರ್ತನೆ ಥೇಟ್ ಅಮೆರಿಕ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಗತ್ತಿನದು. ಓದುವ ಸುದ್ದಿ ಮಾತ್ರ ಸ್ಥಳೀಯ, ಹಿಂದಿನ ದಿನದ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಂದ "ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಇಂಥಲ್ಲಿ ಬೈಕುಗಳ ಡಿಕ್ಕಿ- ಇಬ್ಬರಿಗೆ ಗಾಯ; ಇಂಥ ಊರಲ್ಲಿ ತಹಶೀಲ್ದಾರ್ ಕಚೇರಿ ಎದುರು ಅಂಗನವಾಡಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯರ ಧರಣಿ...."ಯಂಥವು. ಏಕೆಂದರೆ ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೂ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ತರಲೆ ತಾಪತ್ರಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಆಸಕ್ತಿಯೇ ಹೊರತು ಬುಷ್-ಬ್ಲೇರ್-ಬ್ರೌನ್ ಬಡಿವಾರಗಳಲ್ಲ. ಪತ್ರಿಕೆಗಳಿಗೆ ರಜೆಯಿದ್ದ ದಿನ ಅಥವಾ ಅವು ಊರಿಗೆ ತಲುಪದ ದಿನ ಎರಡು ದಿನಗಳ ಹಿಂದಿನ ಸುದ್ದಿಯೇ ಶಾಲಾ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಬಿತ್ತರಗೊಳ್ಳುವುದು. 
ಮಕ್ಕಳ- ಮಾಸ್ತರರ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿನ ರೇಡಿಯೊ-ಟಿವಿಗಳೇನಿದ್ದರೂ ಅವರವರ ಖಾಸಗಿ ಬಳಕೆಗೆ ಮಾತ್ರ. ಇತ್ತ ವೇದಿಕೆಯ ಮೇಲಿರುವವರು ಗಾದೆ ಹೊದ್ದ ನೀತಿ ಪಾಠ ಬೋಧಿಸುತ್ತ, ವಾರ್ತೆ ಓದುತ್ತ ಲೋಕೋತ್ತರ ಚಿಂತನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಕೆಳಗೆ ವಿಶ್ರಾಮ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತ ಎಲ್ಲ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಮೊಗದಲ್ಲಿ ಏಕೋಭಾವ- 'ಅಯ್ಯೋ, ಈ ಬರೀ ಬೋರು ಕಾರುಬಾರು ಯಾವಾಗ ಮುಗಿಯುತ್ತದಪ್ಪ'- ಅವರ ಮನದ ಕನ್ನಡಿಯಾಗಿ ನಡೆದಿರುತ್ತವೆ ಉಗುರು ಕಚ್ಚುವ, ಜಡೆಯ ತುದಿಯನ್ನು ಸುರುಳಿ ಸುತ್ತುವ, ನೆಲ ಕೆರೆಯುವ ಕ್ರಿಯೆಗಳು. 
ನಾನು ಓದಿದ ನವೋದಯ ವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಕೊಂಚ ಭಿನ್ನವಿತ್ತು. ಪತ್ರಿಕೆಯ ಸುದ್ದಿ ಹಳೆಯದಾಗುತ್ತದೆಂದು ಹಿಂದಿನ ರಾತ್ರಿಯ ಟಿವಿ ವಾರ್ತೆಯ ಸಾರಾಂಶವನ್ನು ಓದಬೇಕಿತ್ತು. ದೂರದರ್ಶನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಾಹಿನಿಯ ಪ್ರಸಾರವೊಂದೇ ತಲುಪುತ್ತಿದ್ದ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾತ್ರಿ ಒಂಬತ್ತೂವರೆಯ ಆಂಗ್ಲ ವಾರ್ತೆಯನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿ ಸುದ್ದಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಕೊಂಡು ಮರುದಿನ ಓದುವುದೆಂದರೆ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಭೂತಕ್ಕೆ ಬೆದರುತ್ತಿದ್ದ ಬಹಳಷ್ಟು ಮಕ್ಕಳ ಮಂಡೆ ಬಿಸಿಯಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೂ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದ ಕಾರಣ "ಭೂತ ದರ್ಶನ"ದ ಪಾಳಿ ಎದುರಾಗುತ್ತಿದ್ದುದು ಅಪರೂಪವಾಗಿತ್ತು. 
ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಪಡಿಪಾಟಲೇಕೆ, ಆಯಾ ದಿನದ ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ತಂದು ಆಯ್ದ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಓದಬಾರದೇ ಎಂದು ನಿಮಗನಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ರಾಜಧಾನಿಯಿಂದ ಬಲು ದೂರವಿರುವ ನಮ್ಮ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಅದರಲ್ಲೂ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಪತ್ರಿಕೆ ಅಂದು ಸಂಜೆಯೊಳಗೇ ಚಂದಾದಾರರ ಕೈ ತಲುಪಿದರೆ ಅದವರ ಪುಣ್ಯ. 
'ನವೋದಯ'ದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಕೈಗೊಳ್ಳುವ ಪದ್ಧತಿ ಇತ್ತು. "ಭಾರತ ನನ್ನ ದೇಶ. ಎಲ್ಲ ಭಾರತೀಯರೂ ನನ್ನ ಸಹೋದರ-ಸಹೋದರಿಯರು....." ಎಂದು ಆರಂಭವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತಿತ್ತು ಆ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ. ಆ ಘನ ಗಂಭೀರ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲೂ ಕೆಲ ಹಗುರ ಕ್ಷಣಗಳು ಎದುರಾಗುತ್ತಿದ್ದವು. ಆರರಿಂದ ಹನ್ನೆರಡನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ ತರಗತಿಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ, ಹನ್ನೊಂದನೇ ತರಗತಿಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಬಹಳಷ್ಟು ಹುಡುಗರಿಗೆ ತಾವು ತಾರುಣ್ಯಾವಸ್ಥೆಯ ತುಂಟತನದ ಹರಿಕಾರರೇನೋ ಎಂಬ ಪ್ರಜ್ಞೆ. ಕೈಯನ್ನು ಎದೆಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಮುಂದೆ ಚಾಚಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾವಿಧಿ ಪೂರೈಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ "ಎಲ್ಲ ಭಾರತೀಯರೂ ನನ್ನ ಸಹೋದರ-ಸಹೋದರಿಯರು" ಎನ್ನುವಾಗ ಈ ಹನ್ನೊಂದು, ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ತರಗತಿಯ ಸುಮಾರು ಹುಡುಗರು ಮುಂಚಾಚಿದ ಹಸ್ತದ, ಒಂದೇ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿರಬೇಕಾದ ಐದು ಬೆರಳುಗಳ ಪೈಕಿ ಮಧ್ಯದ ಬೆರಳನ್ನು ಕೊಂಚ ತಗ್ಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ. 
ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಅರಿತ, ಆ ಹುಡುಗರ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣಿಟ್ಟಿದ್ದ ಕೆಲ ಹುಡುಗಿಯರು ಹಾಗೆ ಮಾಡುವುದರ ಅರ್ಥ- "ಎಲ್ಲ ಭಾರತೀಯರೂ ನನ್ನ ಸಹೋದರ-ಸಹೋದರಿಯರು- ಒಬ್ಬನ/ಳ ಹೊರತಾಗಿ" ಎಂದು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿ ಆಮೇಲೆ ತಾವೂ ಹಾಗೆ ಮಾಡತೊಡಗಿದರು. ಬಾಕಿಯವರಿಗಿಂತ ನಾಲ್ಕು ಡಿಗ್ರಿ ಜಾಸ್ತಿಯೇ ಬಿಸಿಯಾಗುವ ನೆತ್ತರು ನೆತ್ತಿ ಸೇರಿ, ಚಿತ್ತವನ್ನು ಚಿತ್ರಾನ್ನ ಮಾಡುವ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆ ಬಿಸಿಯಿಂದ ಬಚಾವಾಗಲು ಇಂಥ ಕೂಲ್ ಕಿತಾಪತಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಹುಡುಗ/ಗಿಯರು ಮಧ್ಯದ ಬೆರಳ ಬದಲಾಗಿ ಉಂಗುರದ ಬೆರಳನ್ನು ತಗ್ಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ ಇನ್ನೂ ಅರ್ಥವತ್ತಾಗಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಆದ್ಯಾಕೋ ಆ ಸರಳ ವಿಚಾರ ಯಾರಿಗೂ ಹೊಳೆದಿರಲಿಲ್ಲ ಅನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. 
ಈಗೀಗ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದ ಶುಭಾಶಯ ಕೋರುವಿಕೆ ಕೂಡ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಕಲಾಪದ ಅಂಗವಾಗುತ್ತಿದೆ. ದಿನಾ ಅದೇ ಸಮವಸ್ತ್ರ, ಶೂ-ಕಾಲುಚೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಹುದುಗಿ, ಒಂದೆ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿಯಿಂದ ತಯಾರಾದ ಗೊಂಬೆಗಳಂತೆ ಕಾಣಿಸುವ ನೂರಾರು ಮಕ್ಕಳ ನಡುವೆ ಮರೆಯಾಗಿ ಬಿಡುವ ಬಾಲಕ/ಕಿಗೆ ಆ ದಿನ ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ಹೊಸ ಬಟ್ಟೆ ತೊಟ್ಟು ಒಳ್ಳೆ ರಾಜಠೀವಿ ಬೀರುತ್ತ ನಿಲ್ಲುವ ಅವಕಾಶ.
ಇವೆಲ್ಲದರ ಜೊತೆಗೆ ಸಭೆಗೆ ತಡವಾಗಿ ಬಂದದ್ದಕ್ಕೆ, ಉಗುರು ಕೆತ್ತಿಲ್ಲದ್ದಕ್ಕೆ, ಕೊಳೆಯಾದ ಅಂಗಿ ತೊಟ್ಟು ಅಥವಾ ಎಣ್ಣೆ ಹಾಕಿ ಬಾಚದೇ ಕೂದಲು ಕೆದರಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದಕ್ಕೆ... ಹೀಗೆ ಹತ್ತಾರು ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಶಿಕ್ಷೆ ಕೊಡುವ ಪುಟ್ಟ ಸೆಷನ್  ಕೂಡ ಮುಖ್ಯ ಸಭಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದೊಂದಿಗೆ ತಳಕು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. "ಶಿಕ್ಷಕ"ರಿಗೂ, ಶಿಕ್ಷೆ ಪಡೆವವರಿಗೂ ಇದೊಂಥರ ಮಾಮೂಲಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ- ಬದ್ಧತೆಯಾಗಲಿ, ಬೇಸರವಾಗಲಿ ಎಲ್ಲೂ ಹಣಕದು. ಮಕ್ಕಳ ಪಾಲಿಗಂತೂ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ "ಜನ ಗಣ ಮನ" ಎಂದಷ್ಟೇ ಸಲೀಸು ಈ ಬೈಗುಳು ತಿನ್ನುವುದು. 
ಆಟದ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಪಂದ್ಯ ಆರಂಭಿಸುವ ಮುನ್ನ, ಓಟದ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಗಿಳಿಯುವ ಮುನ್ನ ಮೈ ಹಗುರಗೊಂಡು ಲವಲವಿಕೆ ಮೂಡಲೆಂದು ವಾರ್ಮ್ ಅಪ್ ಅಭ್ಯಾಸ ನಡೆಸುತ್ತಾರಲ್ಲವೇ. ಹೂ ಬಿಸಿ ನೀರಿನ ಹದ ಹೊಂದಿದ ಇಂಥ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯ ಎಫೆಕ್ಟ್ ಕೂಡ ಅದೇ. ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ದಿನವನ್ನು ಬರ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಇಂಥ ಹಲ್ಕೀ-ಫುಲ್ಕಿ ಕ್ಷಣಗಳು ಇಡೀ ದಿನ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆವ ಕಸರತ್ತಿಗೆ ಪೂರ್ವಭಾವಿಯಾಗಿ ಮನವನ್ನೊಂಚೂರು ಹಗುರ ಮಾಡಿ, ಹುರುಪು ತುಂಬುವುದು ಸತ್ಯ. 

(ದ್ಯಾಟ್ಸ್ ಕನ್ನಡ.ಕಾಮ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಲೇಖನ)

ಶರಶಯ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಪವಡಿಸಿದ ಭೀಷ್ಮ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ 

ನೋಡನೋಡುತ್ತ ನೂತನ ವರ್ಷ ಬಂದಿದೆ. ನಿನ್ನಿನ ದಿನಕ್ಕೂ, ಇಂದಿನದಕ್ಕೂ ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಯಾವ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೂ ಕಾಣದಿದ್ದರೂ, ಹೊಸ ವರ್ಷದ ಹೊಸ ದಿನ ಮುಗಿದು ಇನ್ನೆರಡು ದಿನಗಳು ಮುಗಿದಿವೆ! ಗಡಿಯಾರದ ಮುಳ್ಳಿನ ಒಂದು ಚಲನೆ ಕೂಡ ಜಗತ್ತಿನ ಮೈ ಕೊಡವಿ ಎಬ್ಬಿಸಿ, ಸಂ-ಚಲನ ಮೂಡಿಸುವ ವಿದ್ಯಮಾನವೇ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ..ಓಹ್ ಆಕರ್ಷಕ. ಹೊಸ ವರ್ಷದೊಂದಿಗೆ ಬೆಸುಗೆ ಬಿದ್ದಿರುವ ಸಂಗತಿಗಳು ಅನೇಕ. ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯರಿಗೆ ಧಾರ್ಮಿಕವಾಗಿ, ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ, ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿ ನೂತನ ಶಕೆಯ ಆಗಮನ. ಹಲವರಿಗೆ ಹೊಸ ವರ್ಷದ ಆರಂಭ ಎಂದರೆ ಪಾರ್ಟಿ, ಪಾನಗೋಷ್ಠಿ, ಕುಣಿತ. ಮಜಾ! ಒಂದಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಅವೇ ಹಳೆಯ ಗೊಂದಲ : ಹೊಸ ವರ್ಷ ಶುರುವಾಗಿ ವಾರ ಕಳೆದರೂ ಇಸ್ವಿ ಬರೆಯುವಾಗೆಲ್ಲ ಹಳೆಯದನ್ನೇ ಯಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಬರೆದು ತಿದ್ದಿ ಮತ್ತೆ ಬರೆಯುವ, ಹಳೆ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರನ್ನೇ ದಿಟ್ಟಿಸುವ ಗೋಜಲು. ಬಹುತೇಕ ಜನರಿಗೆ ನವ ವರ್ಷದ ಹೊಸ್ತಿಲಲ್ಲಿ ಏನಾದರೂ ಒಂದು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ 'ನ್ಯೂ ಇಯರ್ ರೆಸೊಲ್ಯೂಶನ್' ಮಾಡುವ ಹಂಬಲ. ಚಟ ಅನ್ನಿ, ಏನೂ ತಪ್ಪಿಲ್ಲ! ಇಂಥ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿ ಪಾಲಿಸುವ, ಕನಿಷ್ಠ ಆಗಾಗ ನೆನಪಾದರೂ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಕೆಲವರನ್ನು ನೋಡಿ ನಾನೂ ಅದನ್ನು ರೂಢಿಸಿಕೊಂಡೆ, ಒಂದಷ್ಟು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ. ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡುವುದೇನೋ ಸರಿ, ಆದರೆ ಏನು ಮಾಡುತ್ತೇನೆ/ಮಾಡಲಾರೆ ಎಂದು? ಕಾಶಿಗೆ ಯಾತ್ರೆ ಹೋದವರು ತಮಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಇಷ್ಟವಾದದ್ದನ್ನು (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಿನ್ನುವ ಒಂದು ವಸ್ತು) ಬಿಡುವುದಾಗಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿ ಬರುವ ರೂಢಿ ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಬಿಡುವುದೇನು? ಎಲ್ಲ ನಾನೇ ರೂಢಿಸಿಕೊಂಡ ಅಭ್ಯಾಸಗಳು; ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಹಾಸಿ, ಹೊದೆದುಕೊಂಡು ಬಂದ ಬೆಚ್ಚನೆಯ ಮುಚ್ಚಿಗೆಗಳು. ಆದರೂ ಯುಗಾದಿ ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ ಬೇವು ಬೆಲ್ಲ ತಿಂದ್ಹಾಗೇ ಕಣ್ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಆಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೆ: 
1) ಈ ವರ್ಷ ಸೋಮಾರಿತನವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ಬಿಟ್ಟು ಬಿಡುತ್ತೇನೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕೆಲಸವನ್ನೂ ಆಗಿಂದ್ದಾಗೆ ಮಾಡಿ ಮುಗಿಸುತ್ತೇನೆ. 
2) ಪ್ರತಿ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಆರು ಗಂಟೆಗೆ ಏಳುತ್ತೇನೆ. 'ಇನ್ನೂ ಐದು ನಿಮಿಷ' ಎಂದು ಮುಸುಕೆಳೆದುಕೊಂಡು ಮುಕ್ಕಾಲು ಗಂಟೆ ಬಿಟ್ಟು ಏಳುವ ಚಟಕ್ಕೆ ಚಟ್ಟ ಕಟ್ಟುತ್ತೇನೆ. 
3) ತೂಕ ಇಳಿಸುವ ವ್ರತವನ್ನು ಪಾಲಿಸುತ್ತೇನೆ. ಕಡಿಮೆ ತಿನ್ನುತ್ತೇನೆ, ಯೋಗಾಭ್ಯಾಸ, ವ್ಯಾಯಾಮ ತಪ್ಪದೇ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ. 
4) ಒಣಗಿದ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ತಕ್ಷಣ ಮಡಿಚಿ, ಇಸ್ತ್ರಿ ಹಾಕಿ ಸಿದ್ಧವಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. 
5) ಒಗೆಯಬೇಕಿರುವುದನ್ನು ಆಗಿಂದ್ದಾಗೆ ಒಗೆಯುತ್ತೇನೆ. ಕಪಾಟು, ಡ್ರಾಯರ್, ಟೇಬಲ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಕಸ ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಿ, ಶಿಸ್ತಿನಿಂದ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು ಎಷ್ಟೇ ಚೆನ್ನಾಗಿರಲಿ, ನನಗೆ ಅದರ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿಲ್ಲ ಎಂದಾದರೆ ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ಕೊಟ್ಟೋ, ಇಡಬೇಕಾದಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟೋ ಅದರಿಂದ ಕಳಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. ಎಂದಾದರೂ ಬೇಕಾಗಬಹುದು ಎಂಬ ಆಸೆಯಿಂದ ತಲೆ ಮೇಲೆ ಹೊತ್ತು ತಿರುಗುವುದಿಲ್ಲ. 
6) ಯಾವತ್ತೂ ಹೊರಡುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಗಡಿಬಿಡಿಯಲ್ಲಿ ಒದ್ದಾಡುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಐದು ನಿಮಿಷ ಮೊದಲೇ ಸಿದ್ಧವಾಗಿ ಆರಾಮವಾಗಿ ಹೊರಡುತ್ತೇನೆ. 
7) ಕಣ್ಣು, ಕಿವಿ ಎಲ್ಲ ಒಂದೆಡೆ ನೆಟ್ಟು, ಬಾಯಿ ತೆರೆದುಕೊಂಡು ಇಹಪರದ ಅರಿವು ಮರೆತು ಟಿವಿ ವೀಕ್ಷಿಸುವುದುನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಕೈ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತ, ಸಮಯದ ಪರಿವೆ ಇಡುತ್ತ ಮನರಂಜನೆ ಪಡೆಯುತ್ತೇನೆ. ಟಿವಿಗಿಂತ ಓದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಆದ್ಯತೆ ಕೊಡುತ್ತೇನೆ. 
8) ಹಾಲಿನ, ಚಹಾದ ಪಾತ್ರೆ ಒಲೆಯ ಮೇಲಿಟ್ಟು, ಬೇರೆಲ್ಲೋ ಲಕ್ಷ್ಯವಿಟ್ಟು, ಅದು ಚೆಲ್ಲಿ ಕರಕಲಾದ ಮೇಲೆ ತಿಕ್ಕುತ್ತಾ ಕೂಡ್ರುವ ಕಾಯಕಕ್ಕೆ ತಿಲಾಂಜಲಿಯಿಡುತ್ತೇನೆ. 
9) ಪತ್ರ, ಇ-ಪತ್ರಗಳಿಗೆ ಅಂದಂದೇ ಉತ್ತರ ಬರೆಯುತ್ತೇನೆ. ಸ್ನೇಹಿತರಿಗೆಲ್ಲ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಕರೆ ಮಾಡುತ್ತ, ಭೇಟಿಯಾಗುತ್ತ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತೇನೆ. 
10) ಮುಂದೊಂದು ದಿನ ಮತ್ತೆ ಓದುತ್ತೇನೆ/ಬೇಕಾದೀತು ಎಂದು ಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಗುಡ್ಡೆ ಹಾಕಿ, ಇನ್ನು ಅವನ್ನು ಇಡಲು ಜಾಗವೇ ಇಲ್ಲ ಎಂಬ ಸ್ಥಿತಿ ಬಂದಾಗ ಹಳೇ ಪೇಪರ್ ಕೊಳ್ಳುವವರನ್ನು ಹುಡುಕುವ ಹಳೆ ಚಾಳಿ ಕಳೆಯುತ್ತೇನೆ. 
11) ಸಿಟ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ. ಟೆನ್ಶನ್ ದೂರವಿಡುತ್ತೇನೆ. 
12) ಕಚೇರಿಗೆ ತಡವಾಗಿ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಐದು ನಿಮಿಷ ಮೊದಲೇ ನನ್ನ ಕುರ್ಚಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತೇನೆ. 
13)........ 
14)....... 
15)....... 
ನನ್ನ ಕೆಲವು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಗಳಿವು. ಇವತ್ತಿಗೂ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಫ್ರೆಶ್ ಆಗಿ, ಅಗ್ರಗಣ್ಯರಾಗಿ ಇವೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಯಾವುದನ್ನೂ ನಾನು ಜನವರಿ ಎರಡನೇ ವಾರಕ್ಕಿಂತ ಮುಂದೆ ಪಾಲಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಿದ್ದಿಲ್ಲ. ಈಗ ಇನ್ನೂ ಒಂದಷ್ಟು ಹೊಸ '....ತ್ತೇನೆ'ಗಳು ಸೇರಿಕೊಂಡು ಪಟ್ಟಿ ಉದ್ದವಾಗಿದೆಯೇ ಹೊರತು, ಯಾವುದೂ ಪಾಲನೆಯಾಗಿ, ಅನವಶ್ಯಕವಾಗಿದ್ದಿಲ್ಲ. ನನ್ನವಲ್ಲವಾದರೂ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಇನ್ನೊಂದಿಷ್ಟು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಗಳಿವೆ. ಬಹಳಷ್ಟು ಜನ ಅನುಸರಿಸುವ, ಕನಿಷ್ಠ ಪಕ್ಷ ಹೊಸ ವರ್ಷವನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸುವ ಎಕ್ಸೈಟ್‌ಮೆಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಬದ್ಧತೆಯ ಹಂಗಿಲ್ಲದೇ ಮೈಮೇಲೆ ಎಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಗಳಿವು: 
1) ಈ ವರ್ಷ ಖಂಡಿತ ಕುಡಿಯುವುದಿಲ್ಲ. 
2) ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ತಂಬಾಕು ಹಾಕುವುದಿಲ್ಲ/ ಧೂಮಪಾನ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. 
3) ಮೊಬೈಲ್‌ಗೆ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ತೀರಾ ಅಗತ್ಯವಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ಮಾತನಾಡುತ್ತೇನೆ. 
4) ಒಳ್ಳೊಳ್ಳೆಯ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಓದುತ್ತೇನೆ. 
5) ಮಾತಿನ ಶೈಲಿ/ಬಾಡಿ ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜ್/ಅಪ್ರೋಚ್ ಅನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. 
6) ಎಲ್ಲರೆದುರು ಮೂಗಿನಲ್ಲಿ ಬೆರಳಾಡಿಸುವುದಿಲ್ಲ/ ಕಾಲು ಕುಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ/ ತಲೆ ಕೆರೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. 
7) ಬೇರೆಯವರ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ತಲೆ ತೂರಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಬಾಯಿ ಹಾಕುವುದಿಲ್ಲ. 
8) ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆಯದಾಗುವಂತಹ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತೇನೆ. 
.................... 
ಈ ಹೊಸ ವರ್ಷದ ಹೊಸ್ತಿಲ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಗಳೇ ಹೀಗೆ. ಆರಂಭದ ಒಂದು ವಾರ, ಹೆಚ್ಚೆಂದರೆ ಇನ್ನೊಂದೆರಡು ವಾರ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಕೈಗೊಂಡ ಬಹುತೇಕರೆಲ್ಲ ಅದರ ಗುಲಾಮರು. ಭಾರಿ ಮನ್ನಣೆ ಅದಕ್ಕೆ. ಮೂರನೇ ವಾರ ಕಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಗುಲಾಮಗಿರಿ ಸಾಕಾಗಿ, ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ ಶೂರರೆಲ್ಲ 'ಇವತ್ತೊಂದಿನ ಮಾಫ್' ಎಂಬ ಮನಸ್ಥಿತಿಗೆ ಬಂದು ಮುಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ಆ 'ಇವತ್ತು' ಮುಗಿಯುವುದಲ್ಲ. ಪ್ರತಿದಿನವೂ ಮಾಫಿ ಮುಂದುವರಿದು ಆಗಲೇ ಮೂರ್‍ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳು ಕಳೆದುಬಿಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೊಸ ವರ್ಷದ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಯೆಂಬುದು ಹಳೆಯದಾಗಿ, ಹಳಸಲಾಗಿ ಹಾಸಿಗೆ-ಹೊದಿಕೆಯಡಿ ಮುದುಡಿರುತ್ತದೆ, ಮದ್ಯದ ಗುಟುಕಿನಲ್ಲಿ ಕರಗಿರುತ್ತದೆ, ತಂಬಾಕಿನ ಧೂಮದಲ್ಲಿ ಮಸುಕಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಗೆ, ಅದರೆಡೆಗಿನ ಬದ್ಧತೆ ಸುದೀರ್ಘ ನಿದ್ದೆಗೆ ತೆರಳಿ, 'ಸರಿ, ಈ ವರ್ಷ ಮುಗಿವವರೆಗೆ ಹೀಗಿದ್ದರಾಯ್ತು. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷದಿಂದ ಖಂಡಿತಾ ಸುಧಾರಿಸಬೇಕು' ಎಂಬ ಪಲಾಯನವಾದ ಆವರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೆ ಹುಟ್ಟಿ ಬರುತ್ತದೆ ಹೊಸ ವರ್ಷದ ಮೊದಲ ದಿನ; ಈಗ ಬಂದಂತೆ. ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಗಳೂ ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ!

(ದ್ಯಾಟ್ಸ್ ಕನ್ನಡ.ಕಾಮ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಲೇಖನ)

Bed Time Story

'Can I tell you a story?'

What..? Did I just hear it or was I imagining things?
'It's about internal organs...'

Oh! Now I get it! Internal organs- 'the wonderful things inside our body'!! His new fad! A brief introduction recently by his class teacher had raised the interest and hit the curiosity button! The science encyclopedia which we bought for him a few days back further fueled this passion. So much so that, this son of mine who would pester me every night for a bedtime story, is now ready for a voluntary story telling session. All for the love of internal organs!!

'OK, go ahead', I say.
'Good, there is a boy. Not a common boy, a very special boy. He has five brains, eight hearts, ten kidneys, three livers...'
'Only three livers?'
'Yep, that's enough to produce all the bile juice and other things for digestion. OK now, three livers, one kilo meter of small intestine, half a kilo meter of large intestine, two appendices....
'Appendix is vestigial. you don't need even one, why two?'
'But everyone has appendix. This boy is special, so he has two'. Tone sounds irritated.., 'you should not talk while listening, OK'
'OK'
'So... twenty lungs, five pancreas.... did I say ten kidneys? Yes, I said that, but no bladder...'
'What? ten kidneys and no bladder? Then that boy will have to remain in toilet all the time!'
'No, no toilet in this story. OK, he has five bladders' 
'So, what are these extra organs for?'
'Remember, he is a special kind of boy! He can change his form into anything! He can become superman, spider man, Ra. One, G. One... or Mahatma Gandhi!!'

Now where in the world does Mahatma Gandhi fit in this story? I don't know. I don't even bother to ask, my eyes are busy pulling the shutter! But I faintly sense that the story about 'internal organs' goes on and on for next half an hour.... NON STOP!!

In the morning, I find him sleeping cozily at a corner of the bed, clutching on to my legs. I gently hug him and give a peck on cheek. I can hear the rhythm of his heartbeat. A subtle smile appears on his lips. 'Oh, so the internal organs are recognizing the mother organs!'
I smile back and proceed for my morning duties with one content internal organ beating a happy note. 

My Karnataka

 

Remembering the Giant Friends

A few days ago, I visited the Sarasota Botanical Garden with my family and friends. It was just a weekend getaway, a simple picnic as per the plan. You know..., venture into a new place which won't cost you up much on gas, just relax, at the same time entertain the kid(s)... kind of outing.
It turned out be really an enthralling experience. Stirred up bundles of memories of the botany classes I attended 'once upon a time'. The classifications, 'binomial nomenclature', taxonomy, field trip, the  herbarium, the lab work.... ah, all those beautiful ways of associating with the nature, which I had almost forgotten. Right from the ambiance- the green house and specialized gardens, gently tied placard on each plant with the scientific name on it, large green ferns with tiny spores on their back, radiantly colored orchids, spiny cacti and the duplicitous insectivorous plants.... each thing dug and brushed up the memories buried under the weight of time.
My friendship with the plants developed when I was very young and progressed gradually. As a little girl, I lived with parents in a remote village. Our farm house was surrounded by thick forest from three sides. Only in the front there was little open space, a small lake and paddy fields beyond it. Again where the fields ended, trees lined up like giant soldiers in dark brown uniform and huge green hats, guarding the mysterious darkness behind them. Though I never attempted to cross the lake and fields to reach or explore those dark woods, the green cover neighboring our farm was like my playground. Whenever my father would go out there to gather bamboo or wood for farm work, I would join him. He knew of my interest in the plant life. He was equally interested and knowledgeable too. He would tell me the name of every plant/tree, their special qualities, some fun facts related to them and things like that. He explained me that bamboos bloom only once in 60 years and soon afterwards, perish completely. He showed me that 'Misri' beehives can mostly be found in the hollow of 'Flame of the forest' (Butea monosperma) trees. He taught me that beleric (Terminalia bellirica) nuts can dull your senses, the jackfruit wood (Artocarpus heterophyllus) is so durable that a boat made of it can be in water for over a hundred years without any damage, when Matti (Terminalia tomentosa) blooms the whole forest smells like honey.... and many more interesting things which I would have never known otherwise.
There was a time when I would find solace in the company of plants. During my elementary school years, I had to live in my grandmother's house. I missed my parents very much. If I were hurt physically or emotionally... feeling lonely or neglected, I would simply go out to the plants and comfort myself. A stroke on the brown barks would divert my attention from aching body towards rough, scaly surface of it. While the leathery softness of the green leaves acted as an ice pack, their sometimes earthy; sometimes pungent and occasionally sweet smell would calm me down. Whether cultivated or wild, beautiful flowers would sooth my restless mind and always fill me with hope. The way fruits, seeds, sprouts grow from a tiny spot to a well defined shape would always feed my imagination. Whether a small plant or a huge tree, it would always provide support to lean on and lend me ears to share my secrets.
After I joined a residential school, all my association with the forest and plant life took a backseat. Though the barren landscape around my school was a constant reminder of what I was missing, I had no choice but to live with it. Later college offered me better choices. When I chose Botany for graduation studies, my high school Mathematics teacher was very disappointed. 'What are you doing with your life? How will Botany ever help you achieve anything?' - he reacted angrily. 'I don't know the exact answer for this Sir, but I can not learn a subject very well if everything I do is based on a 'suppose' or 'if' or any imaginary theorem. I should be able to see, touch and feel the things I study. I am sure at least that is possible in Botany'- I replied calmly to him.
Indeed, I had made a good choice. I enjoyed every hour of my graduate studies. I could relate the theoretical knowledge with the my childhood observations. I could repeat my practical experiments at home. I did even amuse my parents occasionally with the scientific names and classifications of the crops they were growing. I was able to better understand and reason many of the natural processes happening around me. At the end, I came up with good grades too!
But when it came to career choice, my passion for writing scored over the plants. I joined journalism. Buried my head in the world of letters. As I shifted my base to a concrete jungle from a real jungle and started inhaling the exhaust gases rather than fresh air, my interaction with the plants became scarce. I was so taken by the loud but alluring charm of the city life that unknowingly I dissociated myself from my silent friends. Then I got married, had a child and got really busy in life. Family, society, travel... things came along to keep me occupied. Still, occasionally when I would go to my parent's place or go out with my family for an outing (like this time), I would just sit quiet for a while and cherish the memories.
Memories of those giant friends who consoled me, who shared their leaves-fruits and flowers with me to play, who swung me to sleep and at times tolerated to be at the receiving end of my frustration or angst.. And amused me, surprised me, educated me about a hidden world behind those green and brown colors. I am happy that I studied Botany... I am happy that I visited botanical garden.

-Rekha Hegde.

Lost privileges

The other day, my girlfriends from our small Indian community here were talking about feeling 'homesick'. They were remembering the things which are easy to get and are of better quality in India.
'Oh, I miss the street food, the savory snacks, chats and sweets. I used to eat those every evening. My native is famous for those', said one.
'Me too, but what I miss more are movies. I used to watch first day, first show of my favorite star's movies', sighed another.
'I miss the herbal cosmetics. What I get here are very expensive, and they don't suit to my skin.' complained the third one.
....... and so on went the conversation. Food, cosmetics, movies... everyone had something special about their city which they were very fond of and for which they could not find a replacement here. It made them feel 'homesick'.
All these conversations pinched my heart too. Afterall, I was also nostalgic about so many things, though my taste was different than that of my friends. Being born and brought up in country, I could not go after street food or movies and things like that during my growing up days. Instead I had many other wonderful things which my village life offered me and which I would look forward to all the time. As I walked back home that day after our conversation ended, I was also walking down the memory lane. Then I decided to make a list of all those lost privileges of mine.
That list had some very interesting things that I missed now, such as...
* the warm freshness of the sun dried cloths.
* mild sweetness of the semi ripe guava freshly picked from the tree.
* sight of a peacock dancing on the slopes of green hills in the morning sun.
* running to the mango grove after a storm to collect the fallen (but good n tasty) mangoes.
* picking young rice grains from the green panicle of paddy plant and sucking the sweet juice.
* splitting the ripe jack fruit with bare hands, taking out the fleshy bulbs without getting sticky and savouring the sweet juice as the bulb melts in mouth.
* leisurely strolling in the rice fields in the evening sun, often daydreaming.
* squishing a honeycomb and licking every bit of honey that comes out of it.
* wearing the divinely smelling jasmine flowers on hair.
* guzzling the fresh coconut water (whether tender or ripe) on hot sunny days.
* swinging carelessly on a banyan prop root.
* lying on the tank bund for hours in the hot sun and observe all the birds and animals which come to drink water.
...........
Even if I go back and live in my village now, I can not relive those moments. I may be able to enjoy some of them, but not all, for sure. Time and age have built a wall of so called 'maturity' between me and my once dearest pleasures. Now they can be best remembered as bygone privileges that make me 'homesick'. That's all!

-Rekha Hegde.

'ಚಂದೋ'ಪನಿಷತ್ತು

'ಹಾ, ನೈಸ್', 'ವೋವ್, ಸೋ ಸಾಫ್ಟ್'..... ಕೈಗೆ ಸಿಕ್ಕಿದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಮಗ ಒಂದೊಂದಾಗಿ ಕೆನ್ನೆಗೆ ಒತ್ತಿ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಅವನ ಕಡ್ಲಿ ಬೇರ್, ಟೆಡ್ಡಿ ಬೇರ್, ರಾಕಿ ಎಂಬ ಉದ್ದ ಕಿವಿಯ ನಾಯಿ, ಶಾಮು ದ ಕಿಲ್ಲರ್ ವೇಲ್, ಥಾಮಸ್ ದ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಎಂಜಿನ್ ಚಿತ್ರ ಇರುವ ಚಾದರ...... ಪ್ರತಿಯೊಂದಕ್ಕೂ ಧಾರಾಳ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಹರಿದು ಬರುತ್ತಿದೆ. 'ಅಮ್ಮಾ, ನಂಗೀ ಕಾರು ತುಂಬಾ ಇಷ್ಟ', 'ಈ ಬುಕ್ ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದು', 'ಟ್ರೇನ್ ಎಷ್ಟು ಫಾಸ್ಟ್ ಹೋಗ್ತು ನೋಡು' ಬಣ್ಣನೆ ಮುಗಿಯುವುದೇ ಇಲ್ಲ.
ಮಜ ಎಂದರೆ ಯಾವ ಆಟಿಗೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಿದರೂ 'ಅದು ಚೆಂದಿದ್ದು, ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದು' ಎಂದೇ ಉತ್ತರ ಬರುವುದು. ಡಾಲರ್ ಸ್ಟೋರಿನ ಒಂದು ಡಾಲರ್ ವಸ್ತುವಿಗೂ ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ನುಂಗಿದ ಬ್ರಾಂಡೆಡ್ ಆಟಿಗೆಗೂ ಒಡೆಯನ ಪ್ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಭೇದ ಇಲ್ಲ. ಊಟದ ಬಟ್ಟಲ ಪಕ್ಕ ಪೇರಿಸಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವಾಗ, ಹಾಸಿಗೆಯಂಚಿಗೆ ಸಾಲಾಗಿಟ್ಟು 'ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಜಾಂ' ಮಾಡುವಾಗ, ಗೆಳೆಯರ ಜೊತೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಎಲ್ಲೂ ಅದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮರ್ಯಾದೆ, ಇದಕ್ಕೆ ಕಮ್ಮಿ ಎಂಬುದಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲವೂ ಚಂದ, ಎಲ್ಲವೂ 'ನೈಸ್'!
ಮಗನ ಆಟ ಮನದ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಹಳೆಯದೊಂದು ಪುಟ ತಾನಾಗಿ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಕಾಲೇಜು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿದ್ದು ಅದು.
"ಅಪ್ಪಾ, ನನ್ನ ರೂಮ್ ಮೇಟು, ಅದ್ರ ಫ್ರೆಂಡ್ಸೆಲ್ಲಾ ನನ್ನ ನೋಡಿ ನಗಾಡ್ತ."
"ಎಂಥಕ್ಕೆ ತಂಗಿ?"
"ನಂಗೆ ಟೇಸ್ಟೇ ಇಲ್ಯಡ. 'ನೀ ಎಂಥ ನೋಡಿದ್ರೂ ಚಂದ ಕಾಣ್ತು ಹೇಳ್ತೆ. ನಿಂಗೆ ಗುಲಾಬಿನೂ ಚಂದ ಕಾಣ್ತು, ಮಲ್ಲಿಗೆನೂ ಚೊಲೊ ಕಾಣ್ತು. ರಾಜಕುಮಾರನೂ ಚೊಲೊ ಹೇಳ್ತೆ, ಅನಂತನಾಗನೂ ಇಷ್ಟ ಹೇಳ್ತೆ. ಕತ್ಲೆ ಕತ್ಲೆ ಆರ್ಟ್ ಸಿನೆಮಾನೂ ಚೊಲೊ ಇದ್ದು ಹೇಳ್ತೆ, 'ದಿಲ್ ತೋ ಪಾಗಲ್ ಹೈ'ನೂ ಚೊಲೊ ಇದ್ದು ಹೇಳ್ತೆ.....' ಹೇಳೆಲ್ಲಾ ಚಾಳಿಸ್ತ. ಎಂಥಾರೂ 'ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದು' ಅಂದ್ರೆ, 'ನಿಂಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕಾಣದೋದ್ದು ಯಾವುದು ಇದ್ದು' ಹೇಳಿ ನಗಾಡ್ತ......" ಅಪ್ಪನೆದುರು ದುಃಖ ತೋಡಿಕೊಂಡಿದ್ದೆ ಒಂದು ದಿನ.
"ಅದಕ್ಕೆಲ್ಲಾ ಬೇಜಾರು ಮಾಡಿಕ್ಯಳಡ ತಂಗಿ. ನಿಂಗೆ ಎಲ್ಲಾ ವಸ್ತುನಲ್ಲೂ ಏನಾದ್ರೂ ಚಂದ ಕಾಣ್ತು ಅಂದ್ರೆ ಅದು ನಿನ್ನ ಒಳ್ಳೆಯತನ ತೋರಿಸ್ತು. ನಿನ್ನ ಮುಗ್ಧತೆ ತೋರಿಸ್ತು. ಅವೆರಡೂ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಅತಿ ಅವಶ್ಯ ಗುಣ. ನೀ ಹೀಂಗೆ ಇರು' ಅಪ್ಪ ಬೆನ್ನು ತಟ್ಟಿ ಧೈರ್ಯ ತುಂಬಿದ್ದ.
ಇವತ್ತಿಗೂ ನನಗೆ ವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ನೋಡುವ ನೂರರಲ್ಲಿ ತೊಂಭತ್ತು ಖಂಡಿತ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತವೆ.